Chuẩn DICOM — viết tắt của Digital Imaging and Communications in Medicine (Chuẩn Giao tiếp và Hình ảnh Kỹ thuật số trong Y học)
Phân tích ảnh y khoa DICOM là quá trình xem, xử lý và trích xuất thông tin từ các hình ảnh chẩn đoán y tế (như CT, MRI, X-quang, siêu âm…) được lưu trữ theo chuẩn DICOM
🧠 1. Hiểu về chuẩn DICOM
DICOM không chỉ là định dạng file ảnh, mà là một chuẩn truyền thông y tế gồm hai phần:
| Thành phần | Mô tả |
|---|---|
| File ảnh DICOM (.dcm) | Lưu hình ảnh y học (CT, MRI, PET, X-quang…) cùng dữ liệu mô tả (metadata) như: tên bệnh nhân, ngày chụp, loại máy, thông số kỹ thuật, vị trí lát cắt, v.v. |
| Giao thức truyền DICOM (PACS) | Cho phép máy chụp, máy chủ và phần mềm trao đổi dữ liệu ảnh qua mạng bệnh viện (DICOM C-STORE, C-FIND, C-MOVE…). |
Ví dụ: Khi chụp CT 128 lát, máy sẽ tạo ra hàng trăm file .dcm — mỗi file là một lát cắt mỏng của cơ thể, có thể ghép lại thành mô hình 3D.
🔍 2. Phân tích ảnh DICOM là gì?
“Phân tích ảnh DICOM” tức là dùng phần mềm chuyên dụng (như RadiAnt DICOM Viewer, 3D Slicer, OsiriX, Weasis, Horos, vv.) để:
| Kỹ thuật | Mô tả | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Xem ảnh DICOM | Mở từng lát cắt CT, MRI, X-quang | Chẩn đoán cấu trúc, dị dạng, u bướu |
| MPR (Multiplanar Reconstruction) | Tái tạo hình ảnh theo 3 mặt phẳng (ngang, dọc, trục) | Quan sát cấu trúc 3D |
| MIP (Maximum Intensity Projection) | Hiển thị vùng có mật độ cao nhất (xương, mạch máu) | Phân tích mạch máu, xương |
| 3D Volume Rendering | Dựng mô hình 3D cơ quan | Phẫu thuật mô phỏng, giáo dục y học |
| Fusion (PET/CT) | Chồng 2 ảnh khác loại (ví dụ PET và CT) | Kết hợp giải phẫu và chức năng |
| Đo lường & chú thích | Đo chiều dài, góc, thể tích, mật độ HU | Theo dõi kích thước khối u, tổn thương |
| Xuất báo cáo / ảnh | Xuất ra JPEG, AVI, PDF | Lưu trữ hoặc gửi cho bác sĩ khác |
⚙️ 3. Phần mềm thường dùng
| Phần mềm | Hệ điều hành | Ghi chú |
|---|---|---|
| RadiAnt DICOM Viewer | Windows | Nhanh, giao diện thân thiện, phổ biến tại Việt Nam |
| 3D Slicer (miễn phí, mã nguồn mở) | Windows / macOS / Linux | Có thể phân tích định lượng, AI, 3D phức tạp |
| OsiriX / Horos | macOS | Dành cho bác sĩ chẩn đoán hình ảnh |
| Weasis | Đa nền tảng, miễn phí | Dễ tích hợp PACS, dùng nhiều trong bệnh viện |
🧩 4. Mục đích và ứng dụng
-
Chẩn đoán hình ảnh: bác sĩ đọc phim CT/MRI để phát hiện tổn thương.
-
Theo dõi điều trị: so sánh ảnh trước và sau điều trị.
-
Phẫu thuật & mô phỏng 3D: dựng mô hình 3D để lập kế hoạch phẫu thuật.
-
Giáo dục & nghiên cứu: dùng hình ảnh thật để giảng dạy giải phẫu, huấn luyện AI y học.
⚠️ 5. Lưu ý quan trọng
-
Phần mềm DICOM Viewer không phải lúc nào cũng được cấp phép chẩn đoán chính thức — chỉ các phần mềm đạt chuẩn FDA/CE mới được dùng trong chẩn đoán lâm sàng.
-
Ảnh DICOM thường ẩn thông tin cá nhân (Patient ID, Date of Birth) khi chia sẻ để đảm bảo bảo mật dữ liệu y tế.
COMMENTS